maandag 15 juni 2015

Aan de slag: een boterham met kaas


Vind jij dat ook zo lekker? Een simpele boterham met boter en kaas? Maar zo simpel is dat eigenlijk helemaal niet! Als je je bedenkt wat er allemaal nodig is: je moet graan zaaien en oogsten, malen, kneden, rijzen, bakken, koeien en geiten melken, karnen, stremmen, persen…20150615_122239

De eerste mensen die graan gingen verbouwen woonden zo’n 7000 jaar geleden in Nederland. Zij maalden het graan tot meel en maakten daar brood en pap van. Ze hielden ook koeien, schapen en geiten. We weten niet precies wanneer ze deze dieren gingen melken – eerst hielden ze alleen voor het vlees. We denken dat ze in ieder geval 5000 jaar geleden kaas en boter konden maken. Jouw boterham heeft dus al een heel lange geschiedenis!

Vandaag laten we zien hoe je zelf boter kunt maken. Boter wordt gemaakt van room die heel lang geschud wordt (‘karnen’). Als je verse volle melk een nacht laat staan komt de room boven drijven. Je kunt hem dan van de melk afscheppen. Als je de room een week lang opspaart wordt hij zuur (net als zure room/crème fraiche). Als je zure room karnt ontstaat er boter en ‘karne’melk, eigenlijk zure melk zonder vet.

ks090Boter kun je in ieder afgesloten vat maken. Je hoeft alleen maar te kunnen schudden. Als je veel boter tegelijk wilt maken is het makkelijker om niet het vat te hoeven schudden. Daarom gebruikte botermaaksters lange tijd een karnton: daarin ging een stok op en neer, die ervoor zorgde dat de room in beweging bleef. Op het plaatje zie je een hele oude, gemaakt uit een uitgeholde boomstam!


20150614_194836En nu jij!

Wil je zelf eens boter maken?
Hier gaan we laten zien hoe je dat kunt doen!

Neem een toffe kok (of doe het lekker zelf).
Ik vroeg de Hooded Chef om me te helpen.

20150614_194912

 

Neem een halve liter verse slagroom (of zure room), een weckpot van een liter die goed (!) sluit en drie knikkers (als je ze net uit het knikkerpotje gevist heb, moet je ze misschien even afwassen…)

20150614_195039

Doe de room met de knikkers in de pot…

Sluit de pot goed en schud zo hard dat je de knikkers hoort!

20150614_195158

 

En wat meer…



En nog wat meer… (nu hoor je de knikkers waarschijnlijk niet meer)

20150614_195154

 

 

 

 

 



En even buiten schudden (krijg je spierballen van! Ja, echt!)… 20150614_195540

 

 

 

 

 



En dan ineens… hoor je de knikkers weer en klinkt het klotsen anders!

20150614_200627

 

 

 

 

 


Als je de pot nu opent zie je dit. De boter drijft in de melk. Als je zure room hebt gebruikt drijft de boter in de ‘karnemelk’!

20150614_200843

 

Giet de melk af en drink hem op.

20150614_20080720150614_200850   


Doe de boter in een ruime kom.



Nu moet je de boter wassen. Doe er steeds opnieuw vers koud water bij en kneed de boter met twee spatels.  Zo druk je de laatste melk uit de boter. Als je dit niet goed doet zal de boter eerder bederven.

20150614_200941Als het water helemaal helder blijft bij het kneden, druk je het water er zoveel mogelijk uit en doe je de boter in een schone kom. 20150614_201622

20150614_201746

Roer er eventueel wat zout doorheen en…
20150614_202127

 

 

 

 

 

 

Ben trots op je eindproduct en geniet ervan!

 

Binnenkort laten we zien hoe je brood en kaas kunt maken, zodat je ook iets voor onder en boven je boter hebt!

 


zaterdag 6 juni 2015

Tentoonstelling "Zonder boer geen voer!" geopend.

Met de overhandiging van een
Romeins brood aan de wethouder
is de tentoonstelling geopend!
Tegenwoordig komt ons eten van over de hele wereld. Soms heeft het wel duizenden kilometers afgelegd. Dat was vroeger anders. De eerste boeren zorgden voor zichzelf en haalden hun eten van het land rond hun boerderij. Toen mensen ook ander werk gingen doen, werden de taken verdeeld. Sommigen zorgden voor het eten, anderen bewerkten (ook) metaal of maakten aardewerk. Uiteindelijk nam de productie zo toe dat men voedsel ging verhandelen. Geleidelijk ontstond er een scheiding tussen stad en platteland, waarbij de boeren voor het voedsel van de stedelingen zorgden. De afstand tussen producent en consument nam daarbij langzaam toe. Tegenwoordig wordt voedsel over de gehele wereld verhandeld.

Tot op de dag van vandaag zijn producenten en consumenten van voedsel

belangrijke bondgenoten. Graan, groenten, vlees en melkproducten vormen de basis van onze dagelijks bestaan. Maar ondanks een groeiende belangstelling voor duurzaam en lokaal voedsel zijn we bijna vergeten hoe afhankelijk wij zijn van de opbrengst van het platteland.

De huidige gemeente Oss huisvest een sterke agrifood-sector die een belangrijke pijler vormt van de hedendaagse industrie. De kansen die de sector biedt voor de toekomst zijn gebaseerd op een lange geschiedenis. Het verhaal over vijfduizend jaar landbouw is daarom belangrijk om te vertellen én trots op te zijn.


In deze tentoonstelling treedt u, aan de hand van archeologische vondsten en historische voorwerpen, in de voetsporen van onze agrarische voorouders. U ziet hoe de scheiding tussen voedselproducenten en -consumenten langzaam is ontstaan en hoe het ‘agrarisch leven’ in en rond Oss in de afgelopen vijfduizend jaar is veranderd. Ervaar daarnaast het belang én de toekomst van de agrifood-sector. Kom kijken en wie weet ontdekt u de boer in uzelf!