vrijdag 22 januari 2016

Aan de slag: sap! (of wijn)



Zelfs op ons kleine stukje grond is de oogsttijd (naast het gewone werk) best indrukwekkend. Maar op een all round boerderij in het verleden? Daar moet het zeker overweldigend geweest zijn!

...fruit, groenten, granen - alles lijkt tegelijk rijp en voor je het weet zit je met een enorme berg voedsel die je eigenlijk liever over het hele jaar zou willen verspreiden. Dat 'probleem' is net zo oud als de landbouw zelf en dus bedachten boeren daar vanaf begin af aan oplossingen voor. Ze bouwden 'spiekers' om graan te bewaren en te beschermen tegen de muizen: opslagschuurtjes op hoge palen, met een vloer die een stuk boven de grond zweefde.

Voor fruit, groenten of kruiden werkt dit niet - die moet je echt conserveren. Dat wil zeggen dat je ervoor moet zorgen dat bacteriĆ«n en schimmels geen kans kunnen krijgen. Dat kun je doen door ze te drogen, te roken, te zouten of heel zoet te maken. In de ijzertijd was er nog geen suiker maar de handel in zout was superbelangrijk. Zo belangrijk dat Romeinse soldaten hun soldij gedeeltelijk in zout uitbetaald kregen! Wist je dat ons woord 'salaris' daar vandaan komt? (sale=zout)

Olie en azijn worden vanaf de Romeinse tijd ook gebruikt bij het houdbaar maken van groenten en fruit. Grappig is dat men heel lang niet wist waarom de houdbaarheid zo verlengd wordt als je deze technieken toepast. Pas als het bestaan van bacteriĆ«n wordt ontdekt, worden de 'nieuwste technieken': uitgevonden: wij vinden ze misschien zelfs alweer ouderwets maar weckpotten  en blikken zijn pas zo'n 100 jaar in gebruik!
 

Aan de slag!

Er zijn eindeloos veel recepten te vinden om jam, chutney, sap en ketchup te maken. Wij hadden dit jaar helaas een nogal volle agenda en hielden het dus simpel: we maakten sap van onze appelberg. Toevallig hadden we een sappan gekregen die het werk wel heel eenvoudig maakt! Zo'n sappan bestaat uit drie lagen: de onderste is gevuld met water, de middelste is de opvangbak voor het sap en heeft een tappunt en de bovenste is een speciaal vergiet waar je het fruit in doet.
Het water van de onderste pan gaat als stoom door het fruit heen en 'ontsapt' het fruit, waardoor het extract in de opvangbak komt. Je kunt zo'n pan op Marktplaats voor een paar tientjes vinden. Als je hem samen met de buren, je moeder of een tante koopt ben je helemaal voordelig uit - en zo vaak gebruik je hem nou ook weer niet.


Wij hebben de bovenbak volgestort met gewassen, in kwarten gesneden appels (ongeveer 3,5 kilo) en het gas aangestoken.
Na een half uur was de boel al aardig geslonken. Met de pureestamper prakten we het wat naar beneden. (Als je wil kun je er nu nog appels bij doen!) Na 1,5 uur was volgens ons al het sap er wel uitgeknepen. Via het slangetje vulden we bijna 4 literflessen! Geen slechte opbrengst toch? De kippen smulden van de achtergebleven prut en wij kregen als bonus een heerlijk ruikend huis :-)



En tipperdetip: met rozijnen, suiker en gist erbij heb je nu een prima basis om wijn te maken! Maar dat doen we een andere keer...